COP - Centralny Okręg Przemysłowy

Uroczyste otwarcie huty "Stalowa Wola"

W 1936 roku Eugeniusz Kwiatkowski - sanacyjny minister skarbu podjął się zadania wykonania czteroletniego planu inwestycyjnego mającego obejmować wybudowanie Centralnego Okręgu Przemysłowego w widłach Wisły i Sanu. Miał to być jeden z najbardziej rozwiniętych obiektów infrastruktury w powojennej Polsce. Ziemie naszego kraju po zaborach były bardzo różnorodnie pod względem gospodarczym i komunikacyjnym. Ówczesny minister kontynuował to bardzo trudne zadanie, scalenia Rzeczpospolitej budując w jej centrum, na granicy trzech rozbiorów wiele fabryk i hut.

Budowa i rozbudowa elektrowni na terenie COP wchodziła w skład nowego programu energetycznego. Zakładał on połączenie siecią wysokich napięć i okręgowych sieci rozdzielczych terenów środkowej Polski. Oprócz węgla miano pozyskiwać inne źródła energii wodę i gaz. Program ten wszedł w stadium realizacji w 1936 roku. Główna linia energetyczna miała przebiegać od Rożnowa, przez Mościce, Starachowice, do Warszawy. Do 1939 roku ukończono budowę linii Mościce Starachowice, natomiast odcinki Rożnów Mościcie i Starachowice Warszawa znajdowały się w budowie. Planowano też budowę trzech innych linii wysokiego napięcia, między innymi Jasło-Rzeszów-Nisko i Lublin-Warszawa. Budowa nowych zakładów przemysłowych i rozbudowa [niedużych] miast sprawiała, że wzrastało zapotrzebowanie na energię. Istotnym tego przykładem był Rzeszów. Aby zmniejszyć deficyt energii koniecznej dla miasta, w 1937 roku wybudowano linię przesyłową 30 kV z elektrowni w Mościcach. Było to jednak rozwiązanie prowizoryczne. Sytuację poprawić miała znajdująca się w budowie linia 150 kV, której ukończenie planowano na rok 1940. Stanowić ona miała część linii przesyłowej: Jaworzno-Mościce-Rzeszów-Przemyśl-Lwów. Oprócz tego, w ramach okręgowej sieci rozdzielczej 30 kV wybudowano między innymi linie: Dąbrowa Mielec i Sandomierz-Stalowa Wola. Projektowano w przyszłości budowę linii 150 kV Rzeszów Stalowa Wola, która wespół z liniami Rożnów-Mościce-Rzeszów miała połączyć trzy największe źródła energii w regionie. Ogółem w latach 1937 1938 wybudowano i uruchomiono około 350 kilometrów linii 30 kV, stanowiących początek sieci rozdzielczych wysokiego napięcia. W celu zabezpieczenia nowego okręgu przemysłowego przed odcięciem dostaw węgla ze Śląska w wypadku agresji postanowiono rozbudować sieć gazowniczą. Chodziło też o to, by gaz ziemny przestał być jedynie lokalnym źródłem energii. Budowano gazociągi na linii Jasło-Mościce, z odgałęzieniami do Dębicy i Mielca, oraz linię Jasło-Starachowice przez Sandomierz, z odgałęzieniami do Rzeszowa, Niska, Radomia i Skarżyska. Gazociągi budowane w latach 1937-1938 kosztowały państwo 14 mln zł. Planowano w przyszłości przeprowadzenie odnogi gazowej z Daszawy pod Stryjem. W ten sposób COP miał być zasilany przez dwa ramiona dostarczające gaz ziemny.

Rozmieszczenie COP w Rzeczpospolitej

A – surowcowy: kielecki,
B – aprowizacyjny: lubelski,
C – przemysłu przetwórczego: sandomierski.