Konstytucja marcowa

Pierwsza strona konstytucji marcowej

Konstytucja ta składa się ze wstępu (poprzedzonego wezwaniem do Boga – „W imię Boga Wszechmogącego”) oraz 126 artykułów podzielonych na 7 rozdziałów. Jej tekst został opublikowany w Dzienniku Ustaw RP z 1 VI 1921 roku. Ustalono, że „Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą” (Odrodzona Polska miała mieć charakter republikański, co było nawiązaniem do okresu I RP). W dalszej części Konstytucja postanawiała, że władza zwierzchnia w RP należy do Narodu (naród rozumiano tu jako ogół obywateli). Zgodnie z Konstytucją marcową naród sprawował władzę poprzez wybieralne organy (zasada demokracji reprezentacyjnej). Konstytucja marcowa wprowadziła m.in. Najwyższą Izbę Kontroli (NIK), która miała sprawować kontrolę finansową.

Dokonano trójpodziału władz: -władza ustawodawcza to Sejm i Senat, -władza wykonawcza – Prezydent RP oraz odpowiedzialni ministrowie, -władza sądownicza – niezawisłe sądy. Władza ustawodawcza – w skład parlamentu wchodziły dwie izby: Sejm (444 posłów) i Senat (111 senatorów). Kadencja posłów i senatorów, wyłanianych w pięcioprzymiotnikowych wyborach trwała 5 lat. Czynne prawo wyborcze miały osoby, które ukończyły 21 lat w przypadku wyborów do Sejmu, a 30 lat w przypadku wyborów do Senatu. Bierne prawo wyborcze do Sejmu mieli ci, którzy ukończyli 25 lat, zaś do Senatu – 40 lat. Członkowie obu izb byli traktowani jako przedstawiciele całego narodu. Posłowie i senatorowie posiadali immunitet parlamentarny, który zwalniał ich od odpowiedzialności karnej z tytułu sprawowania mandatu. Na czele Sejmu i Senatu stali obieralni marszałkowie. Prezydent zwoływał, zamykał i odraczał sesje zwyczajne i nadzwyczajne obu izb, miał prawo do rozwiązania Sejmu po uzyskaniu zgody Senatu. Drugim członem władzy wykonawczej był rząd z premierem na czele. Zadania rządu to: określenie ogólnego kierunku polityki wewnętrznej i zagranicznej. Ministrowie jako członkowie rządu ponosili parlamentarną i konstytucyjną odpowiedzialność za działalność kierowanych przez siebie resortów. Oprócz tego konstytucja marcowa gwarantowała – wolność słowa, sumienia i wyznania, pracy, nauki, zamieszkania i pobytuna terytorium państwa, przesiedlania się i wychodźstwa, zawiązywania stowarzyszeń i związków. Zapewniono też ochronę mniejszości narodowych.