piątek, 20 marca 2009

Konstytucja marcowa

Pierwsza strona konstytucji marcowej


Konstytucja ta składa się ze wstępu (poprzedzonego wezwaniem do Boga – „W imię Boga Wszechmogącego”) oraz 126 artykułów podzielonych na 7 rozdziałów. Jej tekst został opublikowany w Dzienniku Ustaw RP z 1 VI 1921 roku. Ustalono, że „Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą” (Odrodzona Polska miała mieć charakter republikański, co było nawiązaniem do okresu I RP). W dalszej części Konstytucja postanawiała, że władza zwierzchnia w RP należy do Narodu (naród rozumiano tu jako ogół obywateli). Zgodnie z Konstytucją marcową naród sprawował władzę poprzez wybieralne organy (zasada demokracji reprezentacyjnej). Konstytucja marcowa wprowadziła m.in. Najwyższą Izbę Kontroli (NIK), która miała sprawować kontrolę finansową.

Dokonano trójpodziału władz: -władza ustawodawcza to Sejm i Senat, -władza wykonawcza – Prezydent RP oraz odpowiedzialni ministrowie, -władza sądownicza – niezawisłe sądy. Władza ustawodawcza – w skład parlamentu wchodziły dwie izby: Sejm (444 posłów) i Senat (111 senatorów). Kadencja posłów i senatorów, wyłanianych w pięcioprzymiotnikowych wyborach trwała 5 lat. Czynne prawo wyborcze miały osoby, które ukończyły 21 lat w przypadku wyborów do Sejmu, a 30 lat w przypadku wyborów do Senatu. Bierne prawo wyborcze do Sejmu mieli ci, którzy ukończyli 25 lat, zaś do Senatu – 40 lat. Członkowie obu izb byli traktowani jako przedstawiciele całego narodu. Posłowie i senatorowie posiadali immunitet parlamentarny, który zwalniał ich od odpowiedzialności karnej z tytułu sprawowania mandatu. Na czele Sejmu i Senatu stali obieralni marszałkowie. Prezydent zwoływał, zamykał i odraczał sesje zwyczajne i nadzwyczajne obu izb, miał prawo do rozwiązania Sejmu po uzyskaniu zgody Senatu. Drugim członem władzy wykonawczej był rząd z premierem na czele. Zadania rządu to: określenie ogólnego kierunku polityki wewnętrznej i zagranicznej. Ministrowie jako członkowie rządu ponosili parlamentarną i konstytucyjną odpowiedzialność za działalność kierowanych przez siebie resortów. Oprócz tego konstytucja marcowa gwarantowała – wolność słowa, sumienia i wyznania, pracy, nauki, zamieszkania i pobytuna terytorium państwa, przesiedlania się i wychodźstwa, zawiązywania stowarzyszeń i związków. Zapewniono też ochronę mniejszości narodowych.

COP - Centralny Okręg Przemysłowy



Uroczyste otwarcie huty "Stalowa Wola"




W 1936 roku Eugeniusz Kwiatkowski - sanacyjny minister skarbu podjął się zadania wykonania czteroletniego planu inwestycyjnego mającego obejmować wybudowanie Centralnego Okręgu Przemysłowego w widłach Wisły i Sanu. Miał to być jeden z najbardziej rozwiniętych obiektów infrastruktury w powojennej Polsce. Ziemie naszego kraju po zaborach były bardzo różnorodnie pod względem gospodarczym i komunikacyjnym. Ówczesny minister kontynuował to bardzo trudne zadanie, scalenia Rzeczpospolitej budując w jej centrum, na granicy trzech rozbiorów wiele fabryk i hut.

Budowa i rozbudowa elektrowni na terenie COP wchodziła w skład nowego programu energetycznego. Zakładał on połączenie siecią wysokich napięć i okręgowych sieci rozdzielczych terenów środkowej Polski. Oprócz węgla miano pozyskiwać inne źródła energii wodę i gaz. Program ten wszedł w stadium realizacji w 1936 roku. Główna linia energetyczna miała przebiegać od Rożnowa, przez Mościce, Starachowice, do Warszawy. Do 1939 roku ukończono budowę linii Mościce Starachowice, natomiast odcinki Rożnów Mościcie i Starachowice Warszawa znajdowały się w budowie. Planowano też budowę trzech innych linii wysokiego napięcia, między innymi Jasło-Rzeszów-Nisko i Lublin-Warszawa. Budowa nowych zakładów przemysłowych i rozbudowa [niedużych] miast sprawiała, że wzrastało zapotrzebowanie na energię. Istotnym tego przykładem był Rzeszów. Aby zmniejszyć deficyt energii koniecznej dla miasta, w 1937 roku wybudowano linię przesyłową 30 kV z elektrowni w Mościcach. Było to jednak rozwiązanie prowizoryczne. Sytuację poprawić miała znajdująca się w budowie linia 150 kV, której ukończenie planowano na rok 1940. Stanowić ona miała część linii przesyłowej: Jaworzno-Mościce-Rzeszów-Przemyśl-Lwów. Oprócz tego, w ramach okręgowej sieci rozdzielczej 30 kV wybudowano między innymi linie: Dąbrowa Mielec i Sandomierz-Stalowa Wola. Projektowano w przyszłości budowę linii 150 kV Rzeszów Stalowa Wola, która wespół z liniami Rożnów-Mościce-Rzeszów miała połączyć trzy największe źródła energii w regionie. Ogółem w latach 1937 1938 wybudowano i uruchomiono około 350 kilometrów linii 30 kV, stanowiących początek sieci rozdzielczych wysokiego napięcia. W celu zabezpieczenia nowego okręgu przemysłowego przed odcięciem dostaw węgla ze Śląska w wypadku agresji postanowiono rozbudować sieć gazowniczą. Chodziło też o to, by gaz ziemny przestał być jedynie lokalnym źródłem energii. Budowano gazociągi na linii Jasło-Mościce, z odgałęzieniami do Dębicy i Mielca, oraz linię Jasło-Starachowice przez Sandomierz, z odgałęzieniami do Rzeszowa, Niska, Radomia i Skarżyska. Gazociągi budowane w latach 1937-1938 kosztowały państwo 14 mln zł. Planowano w przyszłości przeprowadzenie odnogi gazowej z Daszawy pod Stryjem. W ten sposób COP miał być zasilany przez dwa ramiona dostarczające gaz ziemny.

Rozmieszczenie COP w Rzeczpospolitej

A – surowcowy: kielecki,
B – aprowizacyjny: lubelski,
C – przemysłu przetwórczego: sandomierski.